Het is 18 januari en zoals meeste avonden besluiten we een ommetje oude stad te lopen. Aangekomen in de Armeense Wijk wenst Elias passerende bekenden en vrienden een fijne kerstavond toe. Half januari zou je denken dat christenen het kerstliederen, het feesten en het decoreren moe zouden zijn, maar dat is niet het geval. Want wie zegt dat kerst maar één keer per jaar komt, woont natuurlijk niet in Jeruzalem. Dankzij een overvloed aan christelijke denominaties verspreid over een kleine geografische ruimte, komt kerst hier drie keer voor - meer dan waar ook ter wereld.
Kerst in Jeruzalem heeft een uniek karakter. Enkele dagen voor het begin van de kerstdagen, is het een jaarlijkse traditie van de gemeente Jeruzalem om gratis kerstbomen uit te delen aan de inwoners van de oude stad die dit geboortefeest herdenken. Op vertoon van een geldige identiteitskaart en een bewijs van woonplaats worden deze naaldbomen ons ook dit jaar weer overhandigd door de Kerstman – die zijn slee ingewisseld heeft voor een kameel. Omdat kerst ook vaak valt rond Chanoeka, geeft het ons meteen de mogelijkheid om door de steegjes van Jeruzalem te slenteren en te kijken naar de prachtige Chanoeka-kaarsen die door de hele stad worden aangestoken.
Wanneer katholieke en protestantse christenen hun kerstvieringen weer na 25 december beëindigen en hun versieringen weghalen, zijn de leden van de Syrische, Koptische, Russisch, Ethiopische en Grieks- orthodoxe kerken net begonnen. Ze vieren het feest elk jaar op 7 januari. Het verschil in datums is te wijten aan het verschil van 13 dagen tussen de Juliaanse en Gregoriaanse kalenders. Daarnaast herdenkt de Armeense gemeenschap in Jeruzalem, vanwege historische verschillen met andere orthodoxe denominaties de geboortedag op 18 en 19 januari.
Geheel anders dan de Nederlandse kerstvieringen die ik van huis uit gewend ben, is er hier een eigen selectie van rituelen of gebruiken die de feestdagen bijzonder maken. Er zijn (in pre-Covid tijden) het hele seizoen door kleurrijke versieringen in de christelijke en Armeense wijken van de oude stad, en bezoekers kunnen de religieuze optochten door de geplaveide steegjes bekijken van de verschillende confessionele groepen. Deze processies worden geleid door langbaardige aartsbisschoppen, bisschoppen en priesters die kruisen dragen, gevolgd door koorjongens in hun gewaden, en vaak vergezeld door lokale scoutgroepen die trompetten, doedelzakken en andere muziekinstrumenten bespelen.
Zonder de meer commerciële attributen is kerst in Jeruzalem een meer religieuze plechtigheid, gericht op liturgische kerkdiensten en familiebijeenkomsten. In plaats van geroosterde kalkoen of ham met mosterd te eten, hebben de velerlei denominaties verschillende voedseltradities, zoals bijvoorbeeld het Grieks-orthodoxe "Christopsomo" -brood, gebakken op eerste kerstdag met een kruis erop. Daarnaast is het gebruikelijk om te vasten op de dagen voorafgaand aan de kerstdagen om zo de feestdag te verwelkomen op een ‘’zuivere maag’’. Dit houdt in dat vlees en zuivelproducten uitgesloten worden van het dieet en vaak pas na een bepaald middaguur wordt begonnen met eten.
Na 19 januari zijn de festiviteiten dan ten langen leste voorbij, de drie kerstvieringen voltooid, de versieringen eindelijk opgeborgen in dozen, en de christelijke inwoners van Jeruzalem keren terug naar het normale leven, op naar het nieuwe jaar!